خشکشویی چیست؟

خشکشویی یکی از روش های شست و شوی و تمیزکردن لباس ها محسوب می شود و از آن جایی که در این از آب استفاده نمی شود خشکشویی نام دارد .

به طور كلی، خشک‌شویی یکی از روش‌های شستشو و پاک کردن لباس می‌باشد. از آنجا که در این روش از آب استفاده نمی‌شود خشک‌ شویی نام گرفته‌ است. استفاده از روش خشكشویی در شستشوی لباس بسیار كارآمد تر از شستن با آب است؛ اما چرا؟ در شستشوی لباس به همراه آب، بدلیل قطبی بودن مولكول های آب ،بسیاری از تار های لباس آب را به خود جذب می كند و این باعث بهم خوردن شكل و سایز لباس می شود و یا به اصطلاح دفرمه می شود.

اكثر لباس ها بخصوص لباس هایی كه دارای الیاف ابریشمی،نایلونی یا پشمی هستند بیشتر در معرض این مشكل قرار دارند. بنابراین اگر در شستشوی لباس از مواد حلال و غیرقطبی خشکشویی استفاده شود، این اتفاق نخواهد افتاد.

فرآیند خشکشویی طی 75 تا 80 سال گذشته به روشی موثر، کم هزینه و ایمن برای حذف خاک از انواع منسوجات تبدیل شده است. سابقه روشنی در مورد زمان شروع این فرآیند وجود دارد و اولین تجارت خشکشویی توسط یک فرانسوی به نام ژان باپتیست جولی در سال 1825 تأسیس شد.

تمایز مهم بین حلال‌ های خشک و مرطوب این است که حلال ‌های مرطوب پارچه‌ های نساجی آبدوست را متورم می‌کنند. در حالی که حلال‌ های خشک این کار را انجام نمی ‌دهند. حلال‌ های خشکشویی باعث تورم فیبر، چروکیدگی و پس دادن رنگ نمی ‌شوند. همچنین لکه‌ های روغنی در دمای پایین خشکشویی پاک می ‌شوند در حالی که در شستشوی معمولی به دمای بالاتری نیاز دارند. از این رو خشکشویی یک روش ایمن برای تمیز کردن منسوجات ظریف است.

تاریخچه خشکشویی

مانند بسیاری از اختراعات، خشکشویی نیز کاملا اتفاقی کشف شد. تاریخچه خشکشویی به قرن ۱۹ بر می گردد و قدمتی به نسبت طولانی دارد.

در سال ۱۸۵۵، ژان باپتیست جولی، یکی از کارخانه دار های فرانسه، متوجه شد که سفره او بعد از اینکه خدمتکارش به طور تصادفی یک چراغ‌ نفتی را واژگون کرد، تمیزتر شد. جولی از طریق شرکت رنگ کاری خود سرویس جدیدی ارائه داد و آن را “خشکشویی” نامید. اوایل از تمیز کننده های خشک و انواع حلال ها – از جمله بنزین و نفت سفید – برای تمیز کردن لباس ها و پارچه ها استفاده می شد.

اما بعد از پایان جنگ جهانی دوم به حلال های مصنوعی فرار، از جمله تتراکلرید کربن و تری کلرواتیلن که با نام پرکلرواتیلن (perc)  شناخته می شود، تغییر یافت.

نحوه عملکرد خشکشویی

خشکشویی ها برای از بین بردن لکه از اصول انحال پذیری برای لباس ها استفاده می کنند .حلالی که در این روش استفاده می شود باید توانایی حل کردن ذرات کوچک چربی و روغن در بافت لباس دارا باشد.

یکی از این ماده ها پرکلرواتیلن است (که در بالا هم اشاره شده است) این محلول شباهت زیادی به بنزین دارد و به صورت مایع سنگین بوده و هر لیتر آن وزنی حدود 3 کیلوگرم را دارد .

از ویژگی های مهم این محلول به خاصیت ضد عفونی کننده بودن آن، جلوگیری از بید زدن لباس و بدون بو بودن آن می توان اشاره کرد. توجه کنید که در عفونی شویی البسه بیمارستانی و هتلی از ماشین لباسشویی دو درب عفونی شویی صنعتی استفاده می شود. این فرآیند شستوشو علاوه بر مواد شوینده خاص، نیاز به دستگاه ها و فرآیندهای خاص خود دارد.

.در خشک شویی برای از بین بردن لکه ها از روی لباس ها از روش انحلال پذیری استفاده می کنند . روش کار به این صورت است که ابتدا لکه به وسیله نرم کننده شل شده و سپس با فشار زیاد برداشته می شود.

تفاوت روش خشک شویی و آب شویی

در روش آبشویی شستشوی لباس با استفاده از مواد شوینده مانند صابون ، مایع نرم کننده ، پودر و مایع شستشو همراه با آب برای از بین بردن لکه و گرد و خاک استفاده می شود اما در روش خشک شویی از محلول پرکلراتیلن برای از بین بردن لکه ها استفاده می شود .

لباس ها در روش آبشویی در ماشین لباسشویی صنعتی قرار می گیرند اما لباس ها در روش خشکشویی در ماشین خشک شویی در فرایندی به عنوان گردش و غلط خوردن شسته می شود.

در روش آبشویی پس از شستشو باید آب لباس ها توسط خشک کن ماشین لباسشویی گرفته شود اما در روش خشکشویی لباس ها پس از شستشو کاملا خشک می باشند و احتیاجی به خشک کردن مجدد لباس ها ندارند .

لباس ها در روش آبشویی نیاز به اتوکشی دارند اما در خشک شویی این گونه نیست

حلال در روش خشک شویی بعد از شستشوی لباس بازیافت و حذف خواهد شد اما این امکان برای مواد شوینده وجود ندارد

مزایای روش خشکشویی

در خشکشویی لباس ها کشیدگی پارچه کم می باشد و تغییر رنگی در لباس ها ایجاد نخواهد شد . خشک شویی لباس ها موجب افزایش طول عمر لباس و جلوگیری از آسیب به بافت پارچه می شود و چربی و لکه های روغنی کاملا پاک می شوند .

در زیر به چند مزایای اصلی استفاده از خشكشویی برای شست و شوی لباس اشاره شده است:

1. لباس عمر و دوام بیشتری خواهد داشت. در بالا اشاره كردیم كه  شستشوی لباس با استفاده از مواد قطبی باعث برهم خوردن شكل لباس می شود ولی در خشكشویی این اتفاق نخواهد افتاد و لباستان طول عمر بیشتری پیدا خواهد كرد.
2.  به خوبی لكه های روغنی و چرب را از بین می برد. پروكلرواتیلن یا همان perc یک حلال تمیز كننده شیمیایی می باشد كه به راحتی ذرات آلودگی،لكه های روغنی و چرب را حذف می كند. این ماده بسیار كارآمد تر از مواد شوینده خانگی می باشد.
3. حافظ محیط زیست است. پروكلرواتیلن و دیگر مواد شیمیایی مورد استفاده در روش خشكشویی، در این فرآیند به طور كلی حذف شده به سادگی تجزیه می شود .از این رو آسیب كمتری به محیط زیست وارد می شود . اما در روش آبشویی مواد شیمیایی استفاده شده پس از شستشوی لباس وارد فاضلاب شهری می شود. شاید فكر كنید كه خشكشویی فقط برای لباس های بزرگ یا پرده و مانند این هاست كه در ماشین لباس شویی جای نمی گیرند؛ اما باید بدانید كه خشكشویی شامل شستشوی كت و شلوار،لباس عروس یا اقلام بزرگتری مثل لحاف ،روتختی و پرده میباشد . همچنین در روش خشكشویی شما دیگر نیازی به اتوی آن ها ندارید زیرا تمامی این مراحل برای شما انجام شده و تحویل شما داده می شود.

معایب روش خشکشویی

از معایب استفاده از روش خشک شویی در لباس ها می توان به قیمت بالای مواد خشک شویی ، ایجاد حساسیت های پوستی ، استفاده از موادی که برای محیط زیست و افراد ضرر دارند اشاره کرد .

مراحل عملیات خشکشویی

1. علامت گذاری در خشکشویی: هنگامی که لباس‌های کثیف در لباسشویی گذاشته می ‌شوند، ابتدا به بخش علامت گذاری ارسال خواهند شد.
2. مرتب سازی: سپس لباس‌ها به بخش دسته بندی منتقل خواهند شد و اگر پارگی یا درزی وجود داشته باشد، لباس برای ترمیم به خیاطی فرستاده می‌شود.
3. مرحله قبل از لکه بینی(Pre-Spotting): مناطق کثیف لباس با حلال پاک می‌شوند. حلال ‌های خشک فرار مانند آمیل استات برای از بین بردن لکه‌های ناشی از روغن و حلال‌های غیر فرار برای لکه ‌های رنگ و لاک استفاده می ‌شوند. لکه ‌های محلول در آب مانند تعریق با عوامل امولسیون کننده (آب و حلال مخلوط شده با هم) پاک خواهند شد. میزهای لکه بینی مخصوص مجهز به تفنگ بخار، هوای فشرده و مواد شیمیایی برای پاک کردن لکه هستند و در نهایت تمام مواد شیمیایی استفاده شده حذف می‌شوند.
4. تمیز کردن: پارچه‌ های بسیار ظریف را در یک کیسه توری قرار می ‌دهند. حلال مناسب از طریق پارچه‌ ها به گردش در می آید. زمان تماس پارچه‌ها با حلال و زمان آبکشی با توجه به سرعت جریان حلال، اندازه و نوع حجم کار متفاوت است. بسته به میزان مصرف پارچه و میزان کثیفی، این زمان می ‌تواند از 5 تا 45 دقیقه متغیر باشد.
5. استخراج: حلال اضافی با سانتریفیوژ و یا یک سیلندر سوراخ دار گردان (در یک لیوان قرار دارد)، از لباس خارج می‌ شود. ماشین‌ های خشکشویی مدرن تمیز کردن و استخراج را در یک سیلندر انجام می‌ دهند و اپراتورها در معرض بخارات حلال نیستند.
6. خشك كردن: پس از استخراج حلال‌ های اضافی، لباس ‌ها در درام یا بشقاب لباسشویی خشک می ‌شوند. هوای گرم از پارچه ‌ها عبور می‌کند و توسط یک فن مکیده خواهد شد. دما تا حدود 700 درجه سانتیگراد کنترل می‌ شود و لباس‌ هایی که ممکن است توسط درام‌ ها آسیب ببینند، در بشقاب لباسشویی خشک می‌ شوند.

فیلتر کردن و تقطیر حلال

حلال‌ های خشکشویی با دو فرآیند خالص سازی می‌ شوند:

1. فیلتراسیون: فیلتر اول یک فیلتر مکانیکی است که تمام مواد جامد مانند گرد و غبار، ذرات خاک و پرز را در خود نگه می ‌دارد. سپس حلال از فیلتر کربن فعال یا خاک دیاتومه عبور می‌کند.
2. تقطیر: تمام آثار رنگ، مواد شوینده و آب باقیمانده در این مرحله حذف می ‌شود. مواد روغنی و چرب که در طی فرآیند تمیز کردن توسط حلال حل شده اند، حذف خواهند شد.